Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij

De Schilderijen

Vorige schilderij Volgende schilderij

Portret van Patience Escalier, schaapherder in de Provence

Olieverf op doek
64.0 x 54.0 cm.
Arles: augustus 1888
F 443, JH 1548

Pasadena, Californië: The Norton Simon Museum of Art

Vincent van Gogh's Portret van Patience Escalier is een belangrijk keerpunt in zijn vruchtbare periode in Arles. Meyer Shapiro beschrijft het werk als:
. . . misschien wel het laatste dramatische portret van een boerenman in de traditie van de westerse schilderkunst. Het is misschien ook wel het enige grote portret van een boerenman."1
In zekere zin komen in dit werk de beste kanten van Van Gogh’s gehele oeuvre samen. Van Gogh voelde zich altijd aangetrokken tot de gewone arbeider. Dit blijkt duidelijk uit veel van zijn Nuenense schilderijen en schetsen, maar ook uit de kopieën die hij maakte van de werken van de schilder Jean-François Millet, die ook een voorliefde had voor arbeiders en boeren als onderwerp. De keuze van Pacience Escalier laat duidelijk zien dat Van Gogh zijn liefde voor de rasechte boeren nooit verloochende. Maar toch, in stilistische zin betekent dit schilderij een radikale breuk met de werken over boeren uit zijn Nuenense periode en vertoont zelfs een sterk contrast met de werken die hij slechts een paar maanden eerder maakte. In vele opzichten vormt het Portret van Pacience Escalier een keerpunt in de carrière van Van Gogh.

In een brief aan Theo (520) schrijft Van Gogh ". . . Ik keer terug naar de ideeën die ik op het platteland had voordat ik de impressionisten kende”. Vincent verwijst in zijn brief naar dit schilderij en het is opmerkelijk dat hij expliciet vermeldt dat hij met dit schilderij terugblikte op de periode voordat hij naar Parijs kwam. Gedurende de twee jaar dat hij bij zijn broer in Parijs woonde, leerde Vincent veel van de grote kunstenaars uit die tijd kennen: Gauguin, Lautrec, Pissarro en Seurat, om er een paar te noemen. Hun stijl en ongewone nieuwe ideeën zouden Vincent’s eigen techniek beïnvloeden, maar het is belangrijk hierbij aan te tekenen dat in brief 520 Van Gogh een terugkeer suggereert naar een eerdere benadering en tegelijkertijd vooruitloopt op wat hij van de impressionisten kon leren. Van Gogh was bezig een nieuwe en fascinerende stijl te ontwikkelen, die uitsluitend de zijne was.

Vincent's gebruik van kleur in het Portret van Patience Escalier is gedurfd en ongewoon. In een brief aan Emile Bernard (B15) schrijft Vincent over het werk: "Ook nu weer suggereert de kleur de snikhete lucht van de oogst midden op de dag, midden in de zomer en zonder dit zou het een ander werk zijn.” Jan Hulsker schrijft:

Hoewel het portret van Patience Escalier zeker een opmerkelijke en verbazingwekkend kleurijke afbeelding is, geeft het toch niet helemaal die zinderende hitte en het verblindende zonlicht weer zoals je dat van Van Gogh’s zou mogen verwachten. Het opvallendste effect is niet het rood en oranje van het gezicht, maar het helder geel van de strooien hoed tegen de diep blauwe lucht. Maar alleen nadat de oude boer kon worden overgehaald te poseren voor een tweede portret een paar weken later (F 444 van c.29 augustus) slaagde Vincent er echt in de “overdrijving” te bereiken die hem voor ogen had gestaan.2
Hoewel Hulsker terecht stelt dat het oorspronkelijke idee van Van Gogh beter tot zijn recht komt in het tweede Portret van Escalier, is dit eerste werk toch één van de belangrijkere schilderijen uit Van Gogh’s oeuvre.


1. Meyer Shapiro Vincent van Gogh (New York: Abrams, 1950), p. 64..
2. Jan Hulsker The New Complete Van Gogh: Paintings, Drawings, Sketches (Amsterdam, J.M. Meulenhoff, 1996), p. 349-50.

Herkomst

Eigenaar

Locatie

Jaar van aanschaf

Johanna van Gogh-Bonger

Amsterdam

 

H.P. Bremmer

Den Haag

1904

Mrs. E.L. Jonas

New York

1940

Mrs. H. Harris Jonas

New York

1955

Norton Simon Museum of Art

Pasadena, Californië

1975


Tentoonstellingen

Jaar

Stad

1898

Den Haag

1904

Rotterdam

1905

Amsterdam

1912

Keulen

1922

Kopenhagen

1936

Cleveland

1938

New York

1940

New York

1943

New York

1953

New York

1955

New York

Opmerking: Deze pagina is ook te lezen in het Italiaans.

(Vertaald door Jan Geerling)


Terug naar de schilderijen pagina van van Gogh

Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij