Houtskool en krijt op creme vélin
40 x 24.5 cm.
Den Haag : eind december 1882
F 954, JH 287
Worcester, Massachusetts: Worcester Art Museum
Eind 1882 begin 1883 maakte Vincent van Gogh een reeks studies met als onderwerp “weesmannen” (in die tijd het gangbare woord voor oorlogsveteranen). Van Gogh woonde in Den Haag en probeerde door veel te tekenen zijn artistieke talenten verder te ontwikkelen en te verfijnen. Geïnspireerd door een vergelijkbare serie Heads of the People in het Engelse tijdschrift The Graphic maakte hij zevenendertig tekeningen van oude mannen.
Het onderwerp van deze tekening is Adrianus Jacobus Zuijderland (ook wel gespeld ‘Zuyderland’) die in het Gereformeerde Tehuis voor Ouden van dagen in Den Haag woonde. W.J.A.Visser merkte op dat de oude man op de mouw van zijn jas het registratienummer van een armenhuis droeg. Dit nummer “399” leidde tot de ontdekking van de identiteit van Zuijderland in de archieven van het tehuis. David Acton, Curator van het Worcester Art Museum over Visser's onderzoek:
. . . Visser kon via dit nummer vaststellen dat het ging om een tweeënzeventig- jarige Adrianus Jacobus Zuijderland, die op 6 juli 1876 in het register van het armenhuis werd ingeschreven. Hij kwam uit Den Haag en had gevochten in de Tiendaagse Veldtocht van Nederland tegen België in 1830, een opstand die zes jaar later leidde tot de opsplitsing en de onafhankelijkheid van de twee landen. Voor zijn aandeel in die veldtocht werd Zuijderland met het Metalen Kruis geëerd, een onderscheiding die trots op het linker revers prijkt.1 Kort voor Kerstmis 1882 gaf Vincent van Gogh in een brief aan Theo blijk van zijn genegenheid voor Adrianus Jacobus Zuijderland:
Van Gogh's commentaar suggereerde niet alleen dat hij het karakter van Zuijderland waardeerde maar ook zijn tamelijk grove gelaatstrekken die zo kenmerkend zouden worden in zijn serie weesmannen. Van Gogh zou Zuijderland in totaal zes keer tekenen: vier keer formeel gekleed (de tekening hierboven en de drie in Tabel 1) en twee keer gekleed als visser (zie Tabel 2).
Van Gogh was tevreden met zijn werk over de mannen van het tehuis. De tekeningen van de serie tonen een opvallende verbetering ten opzichte van de tekeningen die hij ongeveer een jaar eerder maakte. Zijn vasthoudenheid werd beloond en zijn bekwaamheid als kunstenaar begon vruchten af te werpen. Begin 1883 zou Van Gogh dezelfde oude mannen weer tot onderwerp nemen, maar ditmaal wilde hij dat ze poseerden als verweerde vissers. Met een uitgedragen zuidwester en regenkleding bereikte hij precies wat hij wilde. Rond 21 january 1883 schreef Vincent aan Theo:
Van Gogh zou minstens acht van zijn visser-series maken. In het eerste deel van de nieuwe catalogussen met de verzameling tekeningen uit het Van Gogh Museum duidt Sjraar van Heugten twee van deze series aan als Adrianus Jacobus Zuijderland2:
Vincent van Gogh maakte erg graag portretten en hij zou tijdens zijn hele carrière mensen blijven tekenen en schilderen. Hij blijft trouw aan zijn permanente bezorgdheid voor de armen en verschopten in de samenleving en de meeste modellen van Vincent’s portretten behoren tot deze groep. Van Gogh’s weesman serie en ook de tekeningen van de vissers vertonen sterke tegenstellingen: de door zorgen gegroefde en ruwe realistische gezichten van de onderwerpen hebben tegelijkertijd een ondertoon van sympathie en medelijden welke de hardheid van de onderwerpen verzachten. Van Gogh schreef zelf over zijn sympathie voor Zuijderland. Hij voelde waarschijnlijk hetzelfde medelijden voor de meeste onderwerpen van zijn portretten. Zijn religieuze gedrevenheid was allesbehalve geblust toen hij Zuijderland's portret maakte en de woorden uit een van zijn favoriete bijbel passages bepaalden waarschijnlijk nog steeds zijn hand: "Gezegend zijn zij die rouwen, gezegend zijn zij die treuren maar altijd weer gelukkig maken, gezegend zijn zij die rein van hart zijn want zij zullen God ontmoeten. Gezegend zijn zij die liefde op hun weg vinden en door God verbonden zijn, want voor hen zal alles ten goede keren.” Voetnoten
|
Eigenaar |
Locatie |
Datum aanschaf |
Commentaar |
H.P. Bremmer |
Den Haag |
||
Van Wisselingh Art Gallery |
Amsterdam |
||
Mr. and Mrs. Chapin Riley |
Worcester, Mass. |
||
Worcester Art Museum |
Worcester, Mass. |
1957 |
Schenking van Mr. and Mrs. Chapin Riley ter nagedachtenis van Francis Henry Taylor. |
Jaar |
Stad |
Land |
Venue |
Naam van de tentoonstelling |
Begindatum |
Einddatum |
1958 |
Worcester |
Verenigde Staten |
Worcester Art Museum |
European Drawings from the Museum Collection |
||
1980 |
Tallahassee |
Verenigde Staten |
Florida State University |
The Influences of Nineteenth-Century Illustration |
18 April, 1980 |
10 Mei, 1980 |
1982 |
Memphis |
Verenigde Staten |
Dixon Gallery and Gardens |
The Genius of Van Gogh |
||
1985 |
Tokyo |
Japan |
National Museum of Western Art |
Vincent van Gogh exhibition |
12 Oktober, 1985 |
8 December, 1985 |
1985-86 |
Nagoya |
Japan |
Nagoya City Museum |
Vincent van Gogh exhibition |
21 December, 1985 |
2 Februari, 1986 |
1990 |
Otterlo |
Nederland |
Kröller-Müller Museum |
Vincent van Gogh. Tekeningen |
30 Maart, 1990 |
29 Juli, 1990 |
1998 |
Worcester |
Verenigde Staten |
Worcester Art Museum |
Master Drawings from the Worcester Art Museum |
18 April, 1998 |
21 Juni, 1998 |
1998-99 |
Ann Arbor |
Verenigde Staten |
University of Michigan Museum of Art |
Master Drawings from the Worcester Art Museum |
7 November, 1998 |
17 Januari, 1999 |
1999 |
Davenport |
Verenigde Staten |
Davenport (Iowa) Museum of Art |
Master Drawings from the Worcester Art Museum |
7 Februari, 1999 |
11 April, 1999 |
1999 |
Atlanta (2) |
Verenigde Staten |
Michael C. Carlos Museum, Emory University |
Master Drawings from the Worcester Art Museum |
8 Mei, 1999 |
11 Juli, 1999 |
Opmerking: Deze pagina is ook te lezen in het Italiaans.
(Vertaald door Jan Geerling)
Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij