Boeken: Van Gogh catalogussen

De afgelopen 110 jaar zijn er honderden tentoonstellingen over het werk Vincent van Gogh geweest. Veel tentoonstellingen gingen vergezeld van catalogussen die niet alleen uitstekende reprodukties bevatten van de tentoongestelde werken maar ook interessante achtergrond informatie. Hieronder een greep uit de talrijke tentoonstelling catalogussen.

Een van de mooiste tentoonstelling catalogussen die ik ooit heb gezien is zonder twijfel Vincent van Gogh: The Drawings. Geen beter gezelschap als dit prachtig geïllustreerde boek over de tekeningen van Van Gogh die in 2005 in het Van Gogh Museum in Amsterdam en het Metropolitan Museum in New York gehouden werd. Het moet gezegd worden dat op de tenstoonling na deze catalogus beslist de beste mogelijke opzichzelfstaande ervaring is.
De schrijvers (de vier curators Ives en Stein van het Metropolitan Museum; Van Heugten en Vellekoop van het Van Gogh Museum) hebben een voortreffelijke catalogus samengesteld die dieper ingaat op de 119 kunstwerken van de tentoonstelling. Elk afzonderlijk kunstwerk (meestal tekeningen, maar ook een aantal aquarellen, briefschetsen en schilderijen) wordt niet alleen voorzien van achtergrond informatie, maar ook van een analyse en details over eerdere tentoonstellingen en de herkomst. De informatie is vrijwel volledig en goed en inzichtelijk geschreven. De schrijvers slagen er op een evenwichtige wijze in een enorme hoeveelheid informatie bij elkaar te brengen en dit tegelijkertijd op een prettige en onderhoudende wijze te doen.
Behalve de beschrijvingen van het werk bevat de catalogus ook historische en biografische onderdelen die verder ingaan op Vincent van Gogh’s beroep als kunstenaar. Deze volgen het spoor van Van Gogh’s gevariëerde en opmerkelijke loopbaan als tekenaar en geven hierdoor een nieuw en scherp inzicht in kunstwerken die in de catalogus zijn opgenomen. Voor hen met een specifiekere belangstelling zijn er enkele interessante afdelingen die dieper ingaan op de technische aspecten van de kunstwerken zelf (infrarood reflectografie, wetenschappelijke analyses van de materialen die Van Gogh gebruikte, etz.). Technisch, dat wel, maar geschreven voor zowel specialisten als niet-deskundigen die op deze wijze hun inzicht in het verbazingwekkende oeuvre van de tekeningen van Van Gogh nog verder kunne verruimen.
Vincent van Gogh: The Drawings is een van de grootste en meest volledige, maar ook succesvolle en opzienbarende tentoonstellingen van de tekeningen van Van Gogh ooit gehouden en deze catalogus is hierbij voortreffelijk gezelschap. Warm aanbevolen.
Cézanne to Van Gogh: The Collection of Doctor Gachet door Anne Distel and Susan Alyson Stein (The Metropolitan Museum of Art, 1999): Deze tentoonstelling vond plaats New York, Parijs en Amsterdam en legt de nadruk op Dr.Paul Gachet, Van Gogh's huisarts in Auvers-sur-Oise tijdens de laatste twee maanden van zijn leven. Gachet was altijd een zeer omstreden figuur (deels door zijn veronderstelde onbekwaamheid als arts, deels door twijfels aan de echtheid van een aantal werken die hij bezat). Dit boek is een prachtige verkenning van de man en zijn kunstverzameling. De schrijvers, die beiden veelvuldige en gerespecteerde bijdragen leveren aan de kennis over Van Gogh, onderzoeken Gachet en zijn collectie (nu in het bezit van het Musée d’Orsay in parijs) tot in de allerkleinste details. De hoeveelheid onderzoek die achter dit werk schuilt, is verbazingwekkend en staat garant voor vele uren leesplezier.
Theo van Gogh door Chris Stolwijk and Richard Thomson, met een bijdrage van Sjraar van Heugten (Waanders, 1999): De publikatie van dit boek, die samenviel met de tentoonstelling Theo van Gogh (1857-1891), kunsthandelaar, verzamelaar en broer van Vincent, is een prachtige verkenning van het leven van Vincent’s broer, Theo van Gogh. Bijzonder goed gedocumenteerd, goed geschreven en voorzien van nooit eerder gepubliceerde foto’s en biografisch materiaal.
Van Gogh Face to Face: The Portraits door Roland Dorn et al (Thames & Hudson, 2000). Deze tentoonstelling, die liep van 2000 tot 2001 en specifiek was gewijd aan Van Gogh’s portretten en zelfportretten, zal ook in Detroit, Boston en Philadelphia te zien zijn. Dit boek is goed geschreven en bevat afbeeldingen van uitstekende kwaliteit. Mijn enige kritiek vloeit voort uit het feit dat zeven verschillende auteurs aan het commentaar in het boek hebben bijgedragen, wat afbreuk doet aan de eenheid van de tekst. Hoewel veel onderzoek is gedaan, is de benadering van bijvoorbeeld Pickvance hieronder, met commentaar van één schrijver van elk afzonderlijk werk, duidelijker en samenhangender. Deze kritiek doet echter niets af aan de uitstekende kwaliteit van dit boek.
Van Gogh in Arles door Ronald Pickvance (The Metropolitan Museum of Art, 1984): Dit boek, en het hieronder genoemde Van Gogh in Saint-Rémy and Auvers, is een must voor iedereen die serieus is geïnteresseerd in Vincent van Gogh. De afbeeldingen zijn onovertrefbaar en Pickvance, een zeer gewaardeerde Van Gogh kenner, voorziet elk afzonderlijk werk van een scherp en verhelderend comentaar. Ook enerverend is dat er in dit boek zoveel schitterende tekeningen van Van Gogh zijn opgenomen.Warm aanbevolen.
Van Gogh in Saint-Rémy and Auvers door Ronald Pickvance (The Metropolitan Museum of Art, 1986): Evenals Van Gogh in Arles (zie hierboven) is dit boek verbonden aan één van de belangrijkste Van Gogh tentoonstellingen ooit gehouden. Ook nu is de kwaliteit van de afgebeelde werken prachtig en het commentaar van Pickvance is uitzonderlijk goed geschreven. Elk afzonderlijk werk wordt grondig onderzocht en verzekert de lezer van één van de interessantste en meeslependste analyses die er zijn van zulke populaire werken als Sterrennacht en Korenveld met kraaien.
Van Gogh's Van Goghs: Masterpieces from the Van Gogh Museum, Amsterdam door Richard Kendall (Harry N. Abrams, 1998): Voor iemand die niet in staat was de record-tentoonstelling in Washington en Los Angeles te bezoeken, is dit boek een prima placebo. Het bevat een bijzonder grondig en interessant overzicht van de tentoonstelling van 70 werken. Maar dat is niet alles. Ik was bijzonder onder de indruk van Richard Kendall's commentaar in dit boek. Het is niet alleen een begrijpelijke en bedachtzame kijk op de "Van Gogh's Van Goghs" tentoonstelling: het geeft ook een uitstekend inzicht in het leven van Van Gogh en de periode van zijn carrière. En het was te voorzien –een superbe tentoonstelling vergezeld van een waardige catalogus. Met of zónder tentoonstelling, het boek is eerste klas.

(Vertaald door Jan Geerling)

Terug naar de Van Gogh Boeken pagina

Terug naar de Homepage van de Van Gogh Galerij