"Technische onderzoekmethodes zijn welkom wanneer hun rol…wordt beperkt tot die van een hulp- wetenschap. Voorrang moet altijd worden verleend aan de intuďtie, subjectieve menselijke gewaarwording, geholpen en gecontroleerd zoals dat gelukkig kan door technische middelen. Het uiteindelijke en zekerste kenmerk van een vervalsing is dat zij, indien ontmaskerd, onmiddellijk wordt teruggebracht tot het niets."
Grete Ring |
Het debat over de authenticiteit van diverse werken van Vincent van Gogh beslaat verschillende decennia. De vervalsingen-controverse is een altijd twistpunt tussen kunstcritici en eigenaars geweest. Een aantal hoogtepunten waren het 'Wacker-schandaal' (dat hieronder kort wordt genoemd) en het Jelle de Boer incident in 1966. Nog niet zo lang geleden werden verscheidene artikelen gepubliceerd die een vraagteken zetten bij de echtheid van een aantal werken van Van Gogh. Het Van Gogh Museum in Amsterdam is voortdurend bezig met zorgvuldig en nauwgezet onderzoek op dit gebied en publiceerde in 1999 de resultaten van een grondige analyse van De tuin van de inrichting (en bevestigde dat het schilderij inderdaad echt is).
De eerste grote mijlpaal in de controverses verscheen korte tijd nadat de oorspronkelijke Calalogue Raisonné van J.B. de la Faille was gepubliceerd in 1928. Onthuld werd dat een aantal schilderijen in de lijst vervalsingen waren van een Duitse kunsthandelaar die Otto Wacker heette. Het 'Wacker-schandaal' dwong een aantal musea en Van Gogh kenners in de verdediging. De la Faille publiceerde hierop Les Faux Van Gogh, een catalogus van vervalsingen in een poging de fouten in zijn eerdere werk op te helderen.
De herziene Catalogue Raisonné van de la Faille uit 1970 bevat een hoofdstuk met ''afgeschreven werken' waarin 49 schilderijen en tekeningen die eerder aan Van Gogh werden toegeschreven, aangeduid worden als vervalsingen. Daarnaast worden zes andere werken afgeschreven door de la Faille, maar door de uitgevers van de 1970 editie geaccepteerd en 17 andere werken worden door de la Faille geaccepteerd maar afgeschreven door dezelfde redactie.
Dr. Jan Hulsker, bespreekt in zijn boek The New Complete Van Gogh: Paintings, Drawings, Sketches uit 1996, het Wacker schandaal en schrijft daarover: "Als er in de twintiger jaren al zo'n grote hoeveelheid vervalsingen aan de aandacht van de meeste experts kon ontsnappen, zou het inderdaad een wonder zijn dat er zelfs op dit moment een aantal van de zogenaamde Van Goghs niet als zodanig voort zouden kunnen leven in de werkelijkheid of in de literatuur, niet herkend als meer of minder goed geschilderde imitaties. Het is een bekend feit dat, bijvoorbeeld in de Auvers periode, het aantal werken dat aan Van Gogh wordt toegeschreven het aantal werken dat hij had kunnen maken in de zeventig dagen van zijn verblijf voor zijn dood ver overschreed.
De vervalsingen-controverse is inderdaad even ingewikkeld als omstreden en de discussie zal waarschijnlijk nog jaren voortduren.
Hieronder staan zes publikaties uit de pers over de vervalsingen:
Het is vast en zeker de moeite waard om de komende maanden en jaren de ontwikkelingen van het vervalsingendebat verder te volgen. Zodra nieuwe gegevens aan het licht komen, zal ik er voor zorgen dat deze pagina wordt bijgewerkt.
(Vertaald door Jan Geerling)