 |
“Gij weet toch wel dat ik het beschouw als dat gij mij het leven hebt gered .....”
Vincent van Gogh |
 |
Brief |
Trefwoorden |
Uittreksel / Volledige tekst |
Link naar in de brief genoemde schilderij(en) |
| 344/411
ca. 5 december 1883 | Moniteur Universel, Millet, Corot, Rembrandt, Israëls, Mesdag, Blommers, Maris, Oom Vincent, Abel, Cain | Ik bedoel, het is geen reden zijn sereniteit te verliezen, indien men zou inzien, men wel eens een arm leven zou kunnen krijgen, waar men de kundigheden, de handigheden, de bekwaamheden had, waarmede anderen rijk worden. Voor geld ben ik niet onverschillig, maar ik benijd de wolven niet. | --- |
| 345/412
ca. 6-7 december 1883 | Pa, Rappard | ..... er een zekere ijzerhardheid en ijskoude ..... is in Pa ..... | --- |
| 345a/413
ca. 7-8 december 1883 | Pa, Moe, Van Rappard | ..... ik vraag u ronduit: hoe staan we tegenover elkaar? Zijt gij ook een ‘Van Gogh’? Ik beschouwde u altijd als ‘Theo’ | --- |
| 346/415
17 december 1883 | Rappard, Mauve | Er is een soortgelijk opzien tegen mij in huis te nemen als er zou wezen om een grote ruige hond in huis te hebben. Hij zal met natte poten in de kamer komen - en dan, hij is zo ruig. Hij zal iedereen in de weg lopen. En hij blaft zo hard. Het is een vuil beest, kortom.
Gij weet toch wel dat ik het beschouw als dat gij mij het leven hebt gered. | --- |
| 347/416
ca. 18 december 1883 | Pa, Corot, Rappard, Millet, Corot, Daubigny, Breton, Herkomer, Boughton, Jules Dupré, Israëls, Tersteeg, Delaroche, Muller, Dubuffe, Michelet | ..... juist omdat Pa’s grijze haren mij erop wijzen, dat de tijd die wij hebben voor verzoening voorwaar misschien niet meer lang is. Ik hecht weinig aan verzoeningen op strefbedden, liever zie ik ze bij het leven. | --- |
| 348/417
ca. 21 december 1883 | Rappard, Pa, Mauve, Hugo | Volledige tekst | --- |
| 349/418
Den Haag | Rappard, Sien | Ik heb de vrouw teruggezien, waar ik zeer naar verlangde. | --- |
| 350/419
ca. 25-28 december 1883 | Sien | Betreffende mijn gevoelen hoe ver men gaan mag in een geval, waar het geldt een arm, verlaten, ziek schepsel zich aan te trekken, dat zeide ik reeds bij een vroegere gelegenheid en herzeg ik tot in het oneindige. | --- |
| 350a/420
eind december 1883 | Sien, ‘De Prisonnier’ van Gérôme | ..... ik zeg het u zonder omwegen - dat ge met Pa ..... gemeen hebt, ge wreed zijt met uw wereldwijsheid. | --- |
| 351/422
ca. 2 januari 1884 | Corot, Français, Pa | Ik voor mij vind het dikwijls plezieriger onder de mensen die het woord in kwestie niet eens kennen, b.v. de boeren, de wevers, &c, dan in de beschaafdere wereld. | Houtverkoping: F 1113, JH 438; Wever: F 1114, JH 444; Landschap met kerk: F 1238, JH 435 |
| 352/424-425
17 januari 1884 | --- | Er is iets gebeurd met Moe. | --- |
| 353
18 en 19 januari 1884 | --- | Theo, denk er nog eens goed over na of gij soms op een idee kunt komen of ik op de een of andere wijs wat verdienen zou kunnen. | --- |
| 354/428
ca. 20-24 januari 1884 | --- | ..... als ik niet bij Moe ben, ik hier vlak in de buurt bij een wever zit, waar ik 2 geschilderde studies van onder handen heb. | --- |
| 355/429
ca. 24 januari 1884 | Manet, Zola, Millet | --- | Wever: F 26, JH 450; Kerkje in Nuenen, met één figuur: F 1117, JH 446; Wever, en baby in een kinderstoel: F 1118, JH 452; Wever, interieur met één raampje en kinderstoel: F 1119, JH 449; Wever: F 1120, JH 443 |
| 355a/480
begin januari 1884 | --- | Indien ‘t u enige satisfactie kan geven dat wat ge ‘mijn plannen voor de toekomst’ noemt ook in duigen liggen, wees ter gezegend mee. | --- |
| 355b/486
begin februari 1884 | Monnier | ..... en op den duur zal mij dat wel lukken. | --- |
| 356/431
13 februari 1884 | --- | Volledige tekst | --- |
| 357/432
ca. 18-23 februari 1884 | François Coppée (gedichten), Watteau, ‘Jodenbruid’ van Rembrandt, Thoré, Théo Gautier | Volledige tekst | Wever, en baby in een kinderstoel: F 1118, JH 452; Wever: F 1121, JH 453; Wever: F 1122, JH 454; Wever: F 1123, JH 455 |
| 358/434
ca. 1 maart 1884 | Michel, Pa, C.M., Mauve | Er moet meer animo in mijn leven komen, wil ik meer brio krijgen in mijn penseel - met geduld oefenen kom ik geen haarbreed verder. | Boerderij met turfhopen: F 22, JH 421; De oude toren van Nuenen met een ploeger: F 34, JH 459; Boerenhuis bij avond: F 1097, JH 418; Wever, en baby in een kinderstoel: F 1118, JH 452; Wever: F 1121, JH 453; Wever: F 1122, JH 454; Wever: F 1123, JH 455 |
| 359/436
ca. 9 maart 1884 | Oom Vincent | Liefde brengt altijd in moeilijkheden, dat is waar, maar heeft vóór dat zij energie geeft. | --- |
| 360/430
ca. 1 februari 1884 | Rappard | Nu heb ik u een voorstel te doen voor ‘t vervolg. Laat ik u van mijn werk sturen en neemt gij ervan wat gij hebben wilt, doch het geld dat na maart ik zou ontvangen van u, sta ik op, ik moge beschouwen als door mij verdiend geld. | --- |
| 361/437
ca. 11 maart 1884 | --- | Het laatste jaar, n.l. ‘83, was een hard, triest jaar voor mij en vooral ook ‘t einde triest, bitter & bitter. | --- |
| 362/441
ca. 21 maart 1884 | Lhermitte, Millet, Buhot, Daumier, Julien Brochard, Paul Delaroche, Heyerdahl | ..... dat in de tussentijd mijn leven niet al te eenzaam en beroerd, mijn positie niet al te scheef was ..... maar ik met een vrij gevoel kan berusten in het tegenwoordige. Maar hoe is het tegenwoordige? Gij doet absoluut niets om mij een beetje afleiding te geven, waar ik soms zo’n behoefte aan heb, door omgang met lui en om eens iets te zien. | --- |
| 363/442
ca. 26 maart 1884 | Braat, Zola, Rappard | Wilt gij ervoor zorgen ..... dat mijn werk gezien wordt door die lui die, indien niet nu, dan toch later, er de liefhebbers voor moeten worden ..... | --- |
| 363a/444
begin april 1884 | Rappard, C.M., Millet, Lhermitte, Rembrandt, Nicolaes Maes, Van der Meer (Vermeer), Sensier | Volledige tekst | De oude toren van Nuenen met een ploeger: F 34, JH 459; Wintertuin: F 1128, JH 466; Wintertuin: F 1130, JH 465; Pastorietuin: F 1133, JH 485; De ijsvogel: F 1135, JH 468; Populierenlaan: F 1239, JH 464; Knotberken: F 1240, JH 469 |
| 364/443
ca. 1 april 1884 | Braat | Natuurlijk zend ik u maandelijks werk. Dat werk is dan zoals ge zegt uw eigendom - en volkomen ben ik ‘t met u eens dat alsdan gij volle recht hebt het stil te laten liggen - ja, zelfs zou ik er niets tegen kunnen zeggen, indien gij goedvondt het te verscheuren. | Wever met spoelrad: F 29, JH 471; De oude toren van Nuenen met een ploeger: F 34, JH 459; Wintertuin: F 1128, JH 466; Achter de heggen: F 1129, JH 461; Wintertuin: F 1130, JH 465; Pastorietuin: F 1133, JH 485; De ijsvogel: F 1135, JH 468 |
| 365/446
april, 1884 | Rappard, Braat, Cor, Moe, Pa | Doch hij [Rappard] - en ik ook - maken ons hoe langer hoe minder illusies van sympathie te ondervinden en zetten ons meer en meer tot doorzetten zonder naar wie dan ook om te kijken. | --- |
| 366/447
april, 1884 | Rappard | Als ik voor mij enig zelfvertrouwen heb in mijn werk, is het ook daarom, omdat het me te veel moeite kost dan dat ik zo maar geloof, men daar niets door winnen zou of het tevergeefs doen. | Wintertuin: F 1128, JH 466; Wintertuin: F 1130, JH 465; Pastorietuin: F 1133, JH 485 |
| 367/448
ca. 30 april 1884 | Rembrandt, ‘La Veillée’ van Millet | Volledige tekst | Wever met spoelrad: F 29, JH 471; Wever: F 30, JH 479; Landschap met knotberken: F 31, JH 477; Wever: F 32, JH 480; Wever: F 35, JH 478 |
| 368/449
ca. 15 mei 1884 | Puvis de Chavannes, Maris, Israëls, Mauve, Rappard | Ik heb het in de laatste tijd gezelliger gehad met de mensen hier dan in het begin, wat mij veel waard is, want men heeft er zo bepaald behoefte aan zich eens wat afleiding te kunnen geven, en waar men te zeer zich eenzaam voelt, lijdt het werk er altijd door. | Wever: F 30, JH 479; De oude toren 's avonds: F 40, JH 507 |
| 369/450
eind mei 1884 | Rappard | Volledige tekst | Wever: F 33, JH 489; Wintertuin: F 1128, JH 466; Wintertuin: F 1130, JH 465 |
| 370/452
begin juni 1884 | Les artistes de mon temps van Ch. Blanc, Paul Chenavard, Delacroix, Paul Veronese, De Bock, Jaap Maris | Van ‘snotkleurtjes’ gesproken, men moet niet de kleuren van een schilderij mijns inziens op zichzelf beschouwen - een snotkleurtje als het bijvoorbeeld tegen krachten van bruinrood, van donkerblauw of van olijfgroen aan staat, kan een heel teer en fris groentje van een weiland of korenveldje uitdrukken. | Garenspoelende man: F 1140, JH 487 |
| 371/453
begin juni 1884 | Les maîtres d’autrefois van Fromentin, Mauve, Ruysdael, Dupré, Corot, Daubigny, Regnault, Fortuny, Israëls, Cabat, De Groux, Thoré, Blanc, Beethoven | De wetten van de kleuren zijn onuitsprekelijk prachtig, juist omdat het geen toevalligheden zijn. | Oude man aan het spoelwiel: F 1138, JH 486; Garenspoelende man: F 1140, JH 487 |
| 372/454
begin juli 1884 | Breitner | Volledige tekst | Wever: F 24, JH 500; Wever: F 37, JH 501 |
| 373/455
begin augustus 1884 | Rappard, Vosmaer, Sapho van Daudet | ..... ik werk nogal veel ‘s morgens vroeg of ‘s avonds en het is dan alles soms zo onuitsprekelijk mooi. | Kar met roodbonte os: F 38, JH 504; Kar met zwarte os: F 39, JH 505; De oude toren 's avonds: F 40, JH 507; De oude toren: F 88, JH 490 |
| 374/456
begin augustus 1884 | Millais Fred. Walker, Hobbema, Constable, Pinwell | Zou wel graag ginder nog eens met u wandelen in Londen, liefst echter bij echt Londens weer, als de stad vooral in zekere oude gedeelten bij de rivier aspecten heeft, die zeer melancholiek zijn - maar tevens een karakter hebben dat buitengewoon aangrijpend is. | Aardappeloogst, twee figuren: F 1141, JH 510; Ploeger: F 1142, JH 512; Zaaier: F 1143, JH 509; Ossekar in de sneeuw: F 1144, JH 511 |
| 375/458
2e helft september 1884 | Mej. Begemann, Madame Bovary, Dr. Van der Loo | Mej. Begemann heeft vergif ingenomen ..... | --- |
| 376/459
2e helft september 1884 | familie Begemann, Madame Bovary | Volledige tekst | --- |
| 377/462
2e helft september 1884 | Margot Begemann, Rappard, Hermans, Mouret | Het is jammer dat ik haar [mej. Begemann] niet vroeger heb ontmoet, een jaar of 19 geleden b.v. Ze maakt op mij nu de indruk van een Cremona viool, die bedorven is vroeger door slechte knoeiers van reparateurs. | Houtsprokkelaars in de sneeuw: F 43, JH 516 |
| 378/467
oktober 1884 | Margot Begemann, Octave Mouret, Guizot, Millet, Breton, Zola, "Angélus", Daudet, Mauve | Och Theo, waarom zou ik me veranderen - vroeger was ik heel passief en heel zacht en stil - nu niet meer, maar ik ben nu ook geen kind meer - ik voel soms mezelf. | --- |
| 379/464
2e helft september 1884 | ‘La Barricade’ van Delacroix, De Lemud, Daumier, Napoleon, Guizot, Louis Philippe, Michelet, Quinet, Victor Hugo, Margot Begemann, Tersteeg, Mouret | Volledige tekst | --- |
| 380/465
eind september 1884 | Daumier, Lemud, Pa, Breton, Guizot, Michelet, Millet, Dupré, Corot, Daubigny, Joseph Prudhomme, Monnier | Ik voor mij weet genoeg, de toekomst quand même altijd zeer moeilijk blijft voor me, en ik weet zo goed als zeker dat het mij in de toekomst niet, wat de mensen noemen, goed zal gaan. | --- |
| 381/466
oktober 1884 | Hermans, Stracké, Breitner, Cormon, Anatomy for artists van John Marshall, Breughel | Ge hebt mij wel eens gesproken van dat ik altijd geïsoleerd zou worden - dat geloof ik niet - dan vergist ge u toch bepaald in mijn karakter. | --- |
| 382/468
ca. 22 oktober 1884 | Hermans, Rappard | En wat mijn werk betreft, met de dag meer word ik feller erop en krijg ik een opgewektheid terug als was ik 20 jaar. | --- |
| 383/469
eind oktober, 1884 | Rappard, ‘Le cabaret’ van Lhermitte | Misschien zullen er nog wel enkele andere schilders ‘t volgend jaar eens in deze streek komen. Ik wou dat wel, want men moet niet al te lang aan een stuk zijn zonder eens schilders te zien. | Populierenlaan in de herfst: F 122, JH 522 |
| 384/470
ca. 1 november 1884 | Mauve, Tersteeg, Rappard | Dat voelt of begrijpt gij nooit en zegt: ‘Schilder maar door’, en meer weet ge niet. | --- |
| 385/471
november 1884 | Mauve, Tersteeg | Mijn zaken kunnen goed gaan en in ons beider belang wou ik, we de kracht waarover we kunnen disponeren, concentreerden. | Watermolen te Gennep: F 125, JH 525 |
| 386/472
ca. half November, 1884 | Anton Kerssemakers, Mauve, Tersteeg, Hermans | Ik zal juist in de worsteling zelf sterker worden en door kritiek, door onwil en tegenkanting zelfs meer leren dan door berusting. | Watermolen te Gennep: F 125, JH 525 |
| 386a/476
ca. 9 december 1884 | Mauve, Tersteeg | Maar ik heb persoonlijk glad niets aan u, noch gij aan mij. En ‘t kan en ‘t moest dat we wederkerig meer aan elkaar hadden. | --- |
| 386b/474
eind november 1884 | --- | ..... geloof ik, dat dan er werkelijk kans is voor later kalmte te bewaren, al zij ‘t verre van eendracht. | --- |
| 387/473
ca. half november 1884 | Kerssemakers, Hermans | Ik weet dat het voor u een moeilijke tijd is - maar we moeten vooruit en het zal wel een beetje ten goede veranderen - dat zult ge zien. | Watermolen te Gennep: F 1144a, JH 523 |
| 388/475
ca. 7 december 1884 | Begemann, Pa, Moe | ..... dus - met goede moed en sereniteit en zonder rancune doorwerken om te scheiden in vrede en zonder nadeel voor iemand. | --- |
| 388a/484
31 januari 1885 | Zundert | Er zijn verschillende dingen in de wereld die groot zijn - de zee met de vissers, de voren en de boeren, de mijnen en de charbonniers. | --- |
| 388b/485
begin februari 1885 | L'Illustration, Renouard | ..... en men schildert niet voor zijn gemak. | --- |
| 389/477
half december 1884 | Rappard, Renouard, Daumier, Gavarnis | Volledige tekst | --- |
| 390/478
ca. 15-17 december 1884 | De Groux, Conscience, Thijs Maris, Leys, Victor Hugo | Voor mijn plezier ben ik hier zeker niet in huis, maar voor mijn schilderen ..... | --- |
| 391/479
eind december 1884 | Dante, Giotto | Ik weet niet vooruit wat ik doen zal met die koppen, doch ik wil het motief uit de karakters zelf afleiden. | --- |
| 392/482
ca. 20 januari 1885 | --- | Haast geen jaar begon ik dat een somberder aspect had in een somberder stemming, en ik verwacht dan ook geen toekomst van succes, doch een toekomst van strijd. | --- |
| 393/483
ca. 24 januari 1885 | Paul Renouard, Rappard, Dumas, Millet, Daumier, Lepage, Michelangelo | In elk geval, of de lui goed of niet goed vinden wat en hoe ik doe, ik voor mij weet geen andere weg dan zolang worstelen met de natuur tot zij haar geheim zegt. | --- |
| 394/487
februari, 1885 | Renouard, Puvis de Chavannes, Emile Levy, Beyle, Cottin, Jules Breton, Daubigny, Harpignies, Ruysdael, Israëls, Dupré | ..... ik vind het even superbe als wie dan ook - maar mij interesseert nog meer de proportie van een figuur, de verdeling van het eirond van een kop, en ik heb geen houvast voor de rest, eer ik ‘t figuur nog meer in mijn macht heb. | De pastorietuin met sneeuw: F 67, JH 604; Kop van een vrouw: F 154, JH 608 |
| 395/488
ca. 1 maart 1885 | Lhermitte, Whistler, Millais, Boughton, Chardin, Jacquet, Van Beers, Fantin Latour | Ik schilder tegenwoordig niet alleen zolang ‘t licht is, doch zelfs ‘s avonds bij de lamp in de hutten, als ik ternauwernood iets op mijn palet kan onderscheiden ..... | Vrouw, naaiend: F 126a, JH 655; Vrouw, de vloer vegend: F 152, JH 656; Man, manden vlechtend: F 171, JH 658; Man, manden vlechtend: F 171a, JH 657 |
| 396/489
half maart 1885 | Lhermitte | Wat mij nu betreft, ik kan nog geen enkel schilderij laten zien, desnoods nog geen enkele tekening. Maar studies maak ik wel en juist daarom kan ik me heel best voorstellen de mogelijkheid, er een tijd kome dat ik ook grofweg composeren zal kunnen. En trouwens ‘t is moeilijk te zeggen waar studie ophoudt en schilderij begint. | Vrouw gezien tegen het raam, kop: F 70, JH 715; Kop van een vrouw: F 70a, JH 716; Aardappelschillende vrouw, gezien tegen het raam: F 73, JH 717 |
| 397/492
ca. 1 april 1885 | C. M., Mauve, Bloemendaal | Het leven is voor niemand lang en de kwestie is maar - iets ermee te doen. | Kop van een vrouw: F 160, JH 722 |
| 398/493
ca. 5 april 1885 | Moe, Anna, Delacroix | Wij zijn nu in ‘t begin van het [werk] laten kijken; dat gaandeweg wij er enkele lui voor zullen vinden, ik geloof het vast en zeker. | Vijf personen bij de maaltijd (de Aardappeleters): F 78, JH 734 |
| 399/495
ca. 11 april 1885 | Gigoux | ..... men moet werken en durven, wil men wezenlijk leven. | --- |
| 400/496
13 april 1885 | Millet, Israëls, Mauve, B. Lepage, De Groux, Mellery, Renan | ..... en alweer zeg ik: Millet is vader Millet, n.l. raads- en leidsman in alles voor de jongere schilders. | Vijf personen bij de maaltijd (de Aardappeleters): F 78, JH 734; Vijf personen bij de maaltijd: F 1226, JH 736; Vijf personen bij de maaltijd: F 1661, JH 737 |
| 401/497
ca. 13-17 april 1885 | Gigoux, Portier, Henri Pille, Le Chat Noir, Delacroix, Newton | Volledige tekst | Vijf personen bij de maaltijd (de Aardappeleters): F 78, JH 734; De aardappeleters: F 82, JH 764; Vijf personen bij de maaltijd: F 1661, JH 737 |
| 402/499
21 april 1885 | Portier, Corot, Français, Delacroix, Dou, Van Schendel, Millet, Blommers, Mauve, Maris | Er is een school - geloof ik - van impressionisten. Maar ik weet daar niet veel van.
Ik hoop dat het schilderij van die aardappeleters wat zal vlotten. | De aardappeleters: F 82, JH 764; Vijf personen bij de maaltijd: F 1661, JH 737 |
| 403/500
eind april 1885 | Portier, Lhermitte, Delacroix, Ingres, Daumier, Jules Dupré, Balzac, Gigoux, Henri Pille, Meunier, Mellery, Rappard, Allebé, Jacque | Doch het vordert ermede [de Aardappeleters] en ik denk dat er nog iets heel anders in komt dan ge ooit van me gezien kunt hebben ..... | Vijf personen bij de maaltijd (de Aardappeleters): F 78, JH 734; De aardappeleters: F 82, JH 764 |
|
404/501
ca. 30 april 1885 | Portier, Durand Ruel, Millet, De Groux | Het is echter voor de wever of liever de ontwerper van ‘t patroon of de kleurencombinatie niet precies altijd makkelijk zijn berekening van ‘t aantal draden en hun richting vast te stellen - evenmin is ‘t makkelijk penseelstreken dooreen te weven tot een harmonisch geheel.
Ik heb n.l. wel terdeeg erop willen werken, men de gedachte krijge dat die luitjes, die bij hun lampje hun aardappels eten, met die handen die zij in de schotel steken, zelf de aarde hebben omgespit en het spreekt dus van handenarbeid en van - dat zij hun eten zo eerlijk verdiend hebben. | Vijf personen bij de maaltijd (de Aardappeleters): F 78, JH 734; De aardappeleters: F 82, JH 764; Vijf personen bij de maaltijd: F 1661, JH 737 |
| 405/502
begin mei 1885 | Roll, Durand Ruel, Portier, Millet, Daubigny, Corot, Israëls, Dupré, Paul Veronese, Josephson | Toen ik vanavond naar de hut ging, vond ik de luitjes aan het schaften bij ‘t licht van ‘t raampje in plaats van onder de lamp. O, het was verbazend mooi. De kleur was ook eigenaardig ..... | Vrouw gezien tegen het raam, kop: F 70, JH 715; Kop van een vrouw: F 70a, JH 716; De aardappeleters: F 82, JH 764; Drie personen aan de maaltijd: F 1229v, JH 775 |
|
406/503
4 of 5 mei 1885 | Ostade, Portier, Jules Breton, Roll, Fantin Latour, Vernier, Lhermitte, Regamey, Renouard, Lançon, Tissot, Alfred Stevens, Millet, Herkomer, Albums Boetzel, Daubigny, Corot, Dupré, Israëls, Breton, Mauve, Fred. Walker, Pinwell, Leys, Luxembourg, Bastien Lepage, Jaap Maris, Artz, Cabat, Besnard, Uhde, Rembrandt, [London] National Gallery | Maar de reden waarom met een zekere gerustheid ik het [de Aardappeleters] zend, is dat in tegenstelling van heel wat andere schilderijen, het rustieke en een zeker leven erin zit. | De aardappeleters: F 82, JH 764 |
| 407/504
6 mei 1885 | --- | Volledige tekst | De aardappeleters: F 82, JH 764 |
| 408/505
ca. 11 mei 1885 | Portier, Paul Mantz, Millet, Lhermitte, Roll, Rappard, Germinal van Zola, Besnard, Mouret, Bourdoncle, Moe, L'évangeliste van Daudet, Gigoux, Thijs Maris, Israëls, Mauve, Neuhuys, Delacroix, Leys, Thoré, Théophile Gautier, De Groux | En wat ik ermee zoek te krijgen, is niet een hand te kunnen tekenen, maar de geste, niet mathematisch correct een kop, maar de grote expressie. Het de wind opsnuiven als een spitter even opkijkt b.v. of het spreken. Enfin, het leven. | De aardappeleters: F 82, JH 764; De hut: F 83, JH 777; De oude kerktoren te Nuenen ('Het boerenkerkhof'): F 84, JH 772; Houtverkoping: F 1113, JH 438; Verkoping van afbraak: F 1230, JH 770 |
| 409/506
ca. 15 mei 1885 | Germinal, Portier | Ik ben verleden jaar dikwijls wanhopend geweest op de kleur, doch ik werk nu veel geruster. | De aardappeleters: F 82, JH 764; Kop van een vrouw: F 140, JH 745; Kop van een vrouw: F 141, JH 783 |
| 410/509
ca. 1 juni 1885 | Portier, Serret, Germinal, Souvarine, Louvre, Luxembourg, Millet, Delacroix, Corot, Lhermitte | Het is maar, men heeft en de natuur en de schlderijen nodig. | De aardappeleters: F 82, JH 764; De hut: F 83, JH 777; Kop van een vrouw: F 86, JH 785; Kop van een vrouw: F 141, JH 783; Verkoping van afbraak: F 1230, JH 770 |
| 411/510
begin juni 1885 | 'Cimetière de paysans', Victor Hugo, Paul Delaroche, Gérôme, Michel, Bodmer, Portier | ..... hoe echter het leven & sterven der boertjes almee ‘t zelfde is en blijft: gelijkmatig uitspruiten en verwelken als ‘t gras en de bloempjes die daar wassen op die kerkhofgrond. | De hut: F 83, JH 777; De oude kerktoren te Nuenen ('Het boerenkerkhof'): F 84, JH 772 |
| 412/511
15 juni 1885 | Serret, Germinal | Bij tijden kan ik er mistroostig om worden dat het altijd maar blijft niets verkopen. Toch, ik ga door en verhard er me tegenin. | Boerenhuis: F 91, JH 809 |
| 413/512
2e helft juni 1885 | Serret, Wallis, Wisselingh, Van Rappard, Hennebeau, Germinal, Millet | En wie waren het geweest, die in ‘t licht hadden gestaan en Millet geweigerd? De handelaars - de kenners zogenaamd & c. | Verkoping van afbraak: F 1230, JH 770; Vijf personen bij de maaltijd: F 1661, JH 737 |
| 414/514
21 of 28 June 1885 | Israëls, Artz, Labrichon, Frère, Knaus, Vautier, Decamps, Isabey, Corot, Dupré, Millet, Mantz, Harpignies, ‘Verhuisdag’ van Nuyen, Leys, Cabat, Diaz, Lepoitevin, Uhde, Meyerheim, Monnier, Clausen, Neuhuys, Pinwell, Fred Walker, Bridgman, Serret, Lhermitte, Raffaëlli | Ik werk dagelijks hard aan figuurtekenen. Ik moet er echter wel een honderd hebben - nog meer zelfs, voor ik er weer eens af kan. Het is me te doen om iets anders te vinden dan mijn oude tekeningen en om het karakter van de boertjes - bepaald die van hier - te vinden. | De hut: F 83, JH 777; De oude kerktoren te Nuenen ('Het boerenkerkhof'): F 84, JH 772 |
| 415/528
2e helft augustus 1885 | Wenkebach, Rappard, Israëls, Millet, Tersteeg, Mauve | Vechten tegen de bierkaai moet men ‘t niet noemen, want anderen hebben ‘t ook gewonnen en wij zullen ‘t ook winnen. | Populierenlaan in de herfst: F 122, JH 522; Ploeger met aardappelplantende vrouw: F 84, JH 514 |
| 416/519
begin juli 1885 | Raffaelli, Uhde, Knaus, Labrichon, Lhermitte | Ik heb 12 jaar hier op die boerenfiguurtjes nu geloerd en op hun actie, juist om er wat karakter in te krijgen. | --- |
| 417/521
ca. half juli 1885 | Serret, Raffaelli, Mantz, Sensier, Millet, Paul Dubois | Volledige tekst | --- |
| 418/522
juli 1885 | Millet, Gigoux, Delacroix, Portier, Jacque, Beyle, Lhermitte, Schelfhout, Koekkoek, Raffaelli, Regamey, Courbet, Benjamin Constant, Alfred Stevens, Tissot, Zola, Jacquet, Daumier, Ostade, Terborch, Velasquez, Israëls, Serret, Cabanel, Bastien Lepage, Michelangelo, Breton, Herkomer, Henner, Lefèvre, Baudry, Mercier, Dalou | Ik weet de toekomst niet, Theo - maar ik ken wel de eeuwige wet dat alles verandert. | De aardappeleters: F 82, JH 764; Boerenhuis met spittende vrouw: F 89, JH 803 |
| 419/525
6 augustus 1885 | Bonger | Daar men op ‘t veld aan het koren maaien is, ben ik nogal bezet heden, want ge weet, dat duurt maar weinige dagen en is zeker bijna het allermooiste. | --- |
| 419b/526
ca. 7 augustus 1885 | --- | Komt het u nu ongemotiveerd voor dat ik erop aandring langzamerhand mijn (maar ik zou liever zeggen: ons) schilderzaakje de kern te laten worden van zaken, die we samen verder ondernemen konden; ik voor mij dring erop aan toch dat het iets worden kan en zal, als we genoegzaam eendrachtig kunnen blijven. | --- |
| 420/527
ca. half augustus 1885 | Serret, Portier | ..... dan is het werk dermate gehinderd en belemmerd, dat men geen raad weet en liever zegt tot de lui: verkoop dan mijn boel! maar laat me werken! | --- |
| 421/530
2e helft augustus 1885 | Rappard, Meunier, Portier, Serret, Wenkebach | ..... laat ons het schilderzaakje van mij in orde houden, want we kunnen vroeger of later het terdeeg nodig hebben. Als er storm aan de lucht is, moet men de boten in goede staat houden. | De oude kerktoren te Nuenen ('Het boerenkerkhof'): F 84, JH 772; Twee spittende boerinnen: F 96, JH 878; Twee spittende boerinnen: F 97, JH 876 |
| 422/531
laatste week augustus 1885 | Leurs | ..... u zou voorstellen slechts om meer samen te doen en geen van beiden ons te laten overdonderen. Beiden integendeel te tonen dat er pit en energie - en liefde tot de kunst van een degelijk, ernstig gehalte in ons zit. | --- |
| 423/532
begin september 1885 | Lhermitte, Poussin, Bracquemond, Rappard, Millet, Michelangelo, Rembrandt, Chenavard | Maar ik ben voor mijzelf overtuigd, dat men in het tegenwoordige [moderne kunst] wat dat betreft geloven kan. | --- |
| 424/535
eind september 1885 | Bracquemond, Delacroix, Portier, Schoenfeld | Volledige tekst | Stilleven met koperen ketel en kruik: F 51, JH 925; De aardappeleters: F 82, JH 764; Mand met aardappels: F 107, JH 933; Mand met aardappels: F 116, JH 934 |
| 425/536
ca. 4 september 1885 | Lhermitte, Poussin, Rembrandt, Frans Hals | ..... ik heb een behoefte om schilderijen te zien, waar ik wat aan doen moet. | Mand met aardappels: F 107, JH 933; Vogelnesten: F 108, JH 940; Vogelnesten: F 109r, JH 942; Vogelnesten: F 110, JH 941; Vogelnesten: F 111, JH 939; Vogelnesten: F 112, JH 938 |
| 426/537
10 of 11 oktober 1885 | ‘Nachtwacht’, ‘de Staalmeesters’, Frans Hals, P. Codde, Bürger, ‘de Jodenbruid’, Rembrandt, Delacroix, Chérie van De Goncourt, Israëls, Witkamp, Jules Breton, Jaap Maris, Willem Maris, Mauve, Neuhuys, Blommers, Museum Fodor, ‘De herder’ van Decamps, Meissonier, Diaz, Bosboom, Waldorp, Nuyen, Rochussen, Gavarni | Laat ons heel veel schilderen willen we een goede slag slaan, is dat de boodschap, juist omdat ‘t slap is veel werken - dan kunnen we mogelijk in plaats dat alle havens ons gesloten zijn, eenmaal de bezem in de mast voeren. | Stadsgezicht in Amsterdam: F 113, JH 944; De Ruijterkade te Amsterdam: F 211, JH 973 |
| 427/538
oktober 1885 | Frans Hals, Rembrandt, Ruysdael, Unger, Bracquemond, Corot, Millet, Meissonier, Brouwer, Ostade, Terborch, Rubens, Diaz, Van Goyen, Jules Dupré, Cuyp, Rappard, Maris, Mauve, Neuhuys, Bastien Lepage, Mesdag, Delacroix, Israëls, De Goncourt | Dat ‘l’argent est le nerf de la guerre’ [alleen geld maakt oorlogvoeren mogelijk], is helaas ook bij ‘t schilderen niet weg te cijferen. In de oorlog echter komt er niets van dan verdriet, is slechts vernielen, en bij ‘t schilderen is ‘t soms - zaaien - al oogst de schilder zelf niet. | Stadsgezicht in Amsterdam: F 113, JH 944; De Ruijterkade te Amsterdam: F 211, JH 973 |
| 428/539
2e helft oktober 1885 | Bürger, Mantz, Silvestre, Blaisse Desgoffe, Van Beyeren, De Goncourt, Chardin. Rembrandt, Lacaze, Frans Hals, Veronese, Rubens, Delacroix, Velasquez, Millet, Israëls, Apol, Dante | En als ge een of ander boek vindt over kleurkwesties dat goed is, stuur het mij dan vooral, want ik weet ook nog lang niet alles erover en zoek dagelijks erop door. | Mand met aardappels: F 100, JH 931; Mand met aardappels: F 107, JH 933; Vogelnesten: F 108, JH 940; Vogelnesten: F 110, JH 941; Vogelnesten: F 112, JH 938; Mand met aardappels: F 116, JH 934; Stilleven met aarden kom met aardappels: F 118, JH 932 |
| 429/540
eind oktober 1885 | Manet, Jules Dupré, Delacroix, Millet, Corot, Daubigny, Breton, Zola, Paul Huet, Israëls, Cabat, Isabey, Veronese, Doré | Tegenwoordig is ‘t op mijn palet aan het dooien en het barre van het eerste begin is weg.
..... ik bestudeer de natuur om geen gekke dingen te doen, raisonnable te blijven - doch of mijn kleur precies letterlijk eender is, geef ik minder om, als zij maar mooi doen op mijn doek, evenals ze mooi doen in ‘t leven. | Stilleven met bijbel: F 117, JH 946 |
| 430/541
begin november 1885 | Diderot, Voltaire, Delacroix, Newton, Stephenson, Ch. Blanc, Daubigny, Dupré, Delftse Van der Meer (Vermeer), Haverman, Ary Scheffer, Delaroche, Silvestre, Lhermitte, Goncourt | Ik ben ten enenmale gepreoccupeerd door de kleurwetten. Als men ze ons in onze jongensjaren geleerd had! | Herfstlandschap met vier bomen: F 44, JH 962; Populierenlaan: F 45, JH 959; Stilleven met bijbel: F 117, JH 946; De pastorietuin met figuren: F 124, JH 955 |
| 431/542
8-12 November 1885 | De Goncourt, Boucher, Bouguereau, Perrault, Rubens, Chardin, Watteau, Corot, Latour, Voltaire, Rembrandt, Van der Helst, Bonnemort, Michelangelo, Zola, Mouret, Frans Hals, Van Goyen, Cuyp, Delftse Van der Meer (Vermeer) | Ik weet niet hoe het mij verder zal gaan. | Herfstlandschap met vier bomen: F 44, JH 962; De hut: F 83, JH 777; De oude kerktoren te Nuenen ('Het boerenkerkhof'): F 84, JH 772; Watermolen te Gennep: F 125, JH 525 |
| 432/543
12-15 november 1885 | Moe, Anna, Van der Loo | Volledige tekst | --- |
| 433/544
half november 1885 | Goncourt, Chardin, Reinier de Greef, Toon de Groot, Dien van de Beck, Millet, Sensier, Van der Loo, Zola | Dus alles concentreren om daar [Antwerpen] iets uit te richten. En er arm naar toegaande, kan ik er in geen geval veer verliezen. | --- |
| 434/545
ca. 15-20 november 1885 | Leys, Bracquemond, Tersteeg, Wisselingh, Paul Huet | Ik heb hier maar aanhoudend doorgeschilderd om het schilderen te leren, om vaste begrippen over kleur te krijgen &c., zonder dat er in mijn hoofd veel plaats overbleef voor andere dingen. | Populierenlaan: F 45, JH 959 |
| 435/546
ca. 18-22 november 1885 | Rubens, Rembrandt, Michelangelo, ‘Pensieroso’, Boucher, Gainsborough, Ch. Blanc | Volledige tekst | --- |
(Vertaald door Inge Engelbarts)
Terug naar de pagina Alle brieven
Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij